Државен инспекторат за животна средина (ДИЖС) е државен орган на Република Северна Македонија кој е одговорен за спроведување на инспекциски надзор над примената на законите и подзаконските акти во областа на заштитата на животната средина. Овој инспекторат врши контрола и следење на спроведувањето на прописи кои имаат за цел да ја заштитат животната средина од загадување и да го унапредат еколошкиот статус на земјата.
Главните задачи на ДИЖС вклучуваат:
1. Инспекциски Надзор: Спроведување на редовни и вонредни инспекции на правни и физички лица за да се осигура усогласеност со еколошките прописи.
2. Превенција и Заштита: Преземање на мерки за превенција од загадување на воздухот, водата и почвата, како и заштита на природните ресурси и биодиверзитетот.
3. Спроведување на Закони: Контрола и обезбедување на примена на националните и меѓународните еколошки стандарди и закони.
4. Издавање на Решенија: Издавање на инспекциски решенија и акти за исправка на неправилности и санкционирање на прекршителите на законите за заштита на животната средина.
ДИЖС е клучен фактор во заштитата на животната средина во Македонија, работи на подобрување на еколошките услови и обезбедување на здравје и благосостојба на граѓаните преку строга контрола и надзор над еколошките активности.
Што значи инспекција во животната средина и нејзино спроведување?
Како што е наведено во Прирачникот нa INECE -меѓународната мрежа за усогласување и спроведување на законите во животната средина, да се има закони за животна средина не е доволно за да се решат проблемите во таа област. Владите мора да изнајдат начини како заедниците да ги исполнуваат барањата од законите за животна средина и да ги применуваат нивните регулативи. Успешните стратегии ќе поттикнат промени во однесувањето и ќе ги охрабрат членовите на заедниците да се придржуваат кон тие промени кои се клучни за да се постигне усогласувањето.
Усогласувањето и спроведувањето на програмите во животнатната средина претставува дел од сеопфатниот циклус на менаџмент во животната средина. Во пракса, овој циклус подразбира детектирање на одредени проблеми во животната средина од страна на заедниците и прифаќање за рашавање на тие проблеми од страна на владата. Владата во тие случаи утврдува посебни цели за решавање на проблемите и избира управувачки пристап за исполнување на тие цели. При утврдувањето на задолжителните барања владите мора да ја имаат предвид правната основа која се однесува на овие барања и на тој начин да утврди усогласување и спроведување на програмите за да се осигура дека заедниците ќе се придржуваат кон тие барања. Откако ќе почне имплементацијата, ќе треба да се применуваат евалуации и прилагодувања за континуирано подобрување и ажурирање на програмите.
Инспекцијата во животната средина, како дел од следење на примената, е една од клучните компоненти што владините и другите институции ја користат за да се осигураат дека заедниците се придржуваат кон законите и регулативите за животна средина. Таа се спроведува со посети на лице место од страна на лиценциран инспектор, со поднесување на јавен извештај за прекршокот и со разгледување на информацијата поднесена од страна на индустрискиот капацитет, како дел од програмата за само-следење и известување. Следењето на примената генерално ги опфаќа само-следењето од страна на ентитетот и владините инспекции и инстраги.
Спроведувањето се однесува на активностите преземени од страна на владата против сторителите на прекршокот со цел да ги обврзе да го применат законот. Тие одредби генерално, ја овластуваат владината институција да примени санкции, било административни, судски или кривични и да побара од сторителот на прекршокот да се придржува кон законот. Некои статути содржат одредби кои бараат од сторителот да ја поправи сторената штета во животната средина или пак владата да ја санира штетата но потоа да ја наплати санацијата од сторителот на штетата.
